Kunstenaar Marcel Julius Joosen


Fotografie: Annette van Casteren

Marcel Julius Joosen

Marcel wordt door velen beschouwd als de beste beeldhouwer van mannelijk naakt in Nederland. Met zijn perfecte beheersing van techniek en zijn klassieke beeldtaal heeft hij een bijzondere rol gespeeld in de emancipatie van mannelijke kunst. De traditionele vormgeving die Marcel zo aanspreekt, bracht hem pas later in zijn carrière waardering. Zijn beelden bieden een sensuele ervaring, willen aangeraakt worden. Hij werkt altijd naar levende modellen. Vaak zijn dit asielzoekers van Afrikaanse afkomst die hij tijdens het geven van lessen heeft ontmoet. Fysieke schoonheid, maar ook vooral kracht en uitstraling, bieden de basis voor zijn beelden, die altijd portretten zijn, waarin de verscheidenheid hem boeit.

Joosen (1943) studeerde aan de Academie te Eindhoven. Zijn werk is te zien bij verschillende tentoonstellingen en beurzen.

Bezoek galerie Zeven Zomers op de Marikenstraat 50 te Nijmegen. De beelden van Marcel zijn permanent in de collectie van de galerie. Steeds worden er nieuwe beelden van hem gepresenteerd, zodat er voor u voldoende keus is en afwisseling.

Een heel leven tussen de mannen

Marcel Julius Joosen 75 jaar

Ter gelegenheid van de vijfenzeventigste verjaardag van Marcel Julius Joosen, één van de beste “mannen”-beeldhouwers van Nederland, organiseert Galerie Zeven Zomers te Nijmegen een expositie van diens werk.

Marcel Julius werd op 10 februari 1943 te Breda geboren als de tweede van vier zoons in het gezin Joosen. Zijn vader noch zijn moeder hebben hem, naar zijn zeggen, gepusht of juist belemmerd bij het maken van eigen keuzes. Alleen achteraf gezien kan men stellen dat zijn jeugdige voorliefde voor handenarbeid waarschijnlijk de basis heeft gelegd voor zijn uiteindelijke loopbaan als beeldhouwer, waarvoor hij de avondopleiding volgde van de Kunstacademie te Eindhoven (de huidige Design Academy). In Eindhoven raakte hij betrokken bij de discussie over abstracte of figuratieve kunst, waarbij een voorkeur voor abstract bij de academiedocenten de boventoon voerde. Joosen neigde echter meer naar figuratieve werken, hetgeen het hem moeilijk maakte binnen de staande tijd af te studeren: pas in 1976 rondde hij zijn studie af.

Omstreeks 1970 nam Joosen’s leven op twee belangrijke gebieden een wending: juist in de fase waarin hij zich begon af te vragen “of het niet eens tijd werd een vrouw te vinden,” raakte hij zich ervan bewust aan mannen de voorkeur te geven. Contacten met het COC in Cuijk gaven hem de kans die vage gevoelens duidelijker vorm te geven.

In artistiek opzicht, en eenmaal losgekomen van de richtingenstrijd abstract-figuratief, ging hij zich in hoofdzaak toeleggen op het vervaardigen van sculpturen, waarvoor hij gebruik maakt van zijn eerste modellen, met name Sep en Mart. Toen ook begon zijn zoektocht naar wat hij met zijn werken probeert uit te drukken.

Tot Joosen’s eerste zelfstandige werken behoren levensgrote beelden van Sep en Mart, staande als een Griekse of Romeinse held, ook op een sokkel, en op de grond. Voor Joosen was dit geen uiting van een verering van de klassieke beeldhouwkunst, noch van bijvoorbeeld de negentiende-eeuwse Franse sculpturen waar heldhaftigheid en patriottisme vanaf spatten, het was zijn manier om studiemateriaal te ontwikkelen en daarmee vat te krijgen op het métier van beeldhouwer: een figuur neerzetten.

Van 1985 tot 2005 woonde Joosen in Grave, waar hij aanvankelijk nog teruggreep op hele lichamen. Ook vervaardigde hij zijn eerste bronzen beelden, later gevolgd door de combinatie brons-ijzer: bronzen beelden gevat in ijzeren platen. Naast deze materiaalverandering gebeurde er nog iets: Joosen ging de functie en kracht observeren van het detail in het grote geheel van een lichaam, wat onder andere resulteerde in dertien koningsportretten (hoofden waaraan het deel boven de neus ontbreekt en die zijn gevat in een boven- en achterplaat van ijzer).

Menig model dat naakt heeft geposeerd zal na afloop de vraag hoe het was, schouderophalend beantwoorden met: “Niks aan!” Voor Joosen is het primair van belang dat er iets klikt tussen het model en hem. Die klik is evidenter naarmate een model vaker poseert, zoals Adam die al vanaf 2004 tot op heden terugkeert. Naakt is echter een mogelijkheid, geen must. Het toeval wilde dat Joosen tijdens zijn periode in Grave in contact kon komen met asielzoekers die in het plaatselijke AZC zijn gehuisvest en met velen van hen in gesprek kwam. In een aantal gevallen leidde dat ertoe dat de asielzoekers model stonden. Joosen raakte onder de indruk van de zwarte huid, wat samenviel met zijn behoefte om meer en meer in (eveneens zwart) brons te werken.

In 2006 stak Joosen, na een korte woonperiode te Nijmegen, de Ardennen over en belandde zeshonderd kilometer zuidelijker in het pittoreske renaissancestadje Châtillon-sur-Saône in het oosten van Frankrijk. Aanvankelijk tijdelijk, vanaf 2010 permanent. Daar bewoonde hij het “Maison du Guetteur,” het poortwachterhuis. Op de bovenverdieping is het “Auditoire,” het voormalige zittingslokaal van de lokale rechtbank, wat zijn atelier werd. Ruimtelijke beperkingen brachten hem ertoe eind 2011 te verhuizen naar het nabij gelegen Fresnes-sur-Apance en daar intrek te nemen in een kasteeltje dat voor zijn soort weliswaar klein is, maar ruimte in overvloed biedt om te leven, te werken, te exposeren en een depot aan te leggen.

Stukje bij beetje raakt hij in de regio meer gekend en erkend als “le sculpteur néerlandais” en gevraagd actief deel te nemen aan het culturele leven in de Haute-Marne. De vele kunstenaars, zowel Franse als Nederlandse als Engelse, die daar zijn gevestigd, vormen redelijk vlot kunstkringen, en als er al niet wordt geëxposeerd op het terrein van een van hen, dan is er gauw genoeg een gemeente te vinden die deze kunstwerken dolgraag tijdelijk wil tentoonstellen.

Joosen verwacht niet dat hij in de nabije toekomst nog een nieuwe richting zal inslaan. Hij is nog lang niet klaar met het verfijnen van eerdere werkwijzen en ideeën. De put is dus allerminst opgedroogd en er valt nog het nodige te verwachten. Joosen’s vitaliteit, de adequate en rustgevende ambiance in Fresnes-sur-Apance staan daar borg voor.

IN SITU
Ter ere van zijn 75ste verjaardag is er een nieuwe uitgave met de titel ‘IN SITU‘ te koop  in galerie Zeven Zomers. In deze uitgave krijgt u een rondleiding door het huis en atelier van Marcel Joosen in combinatie met de sculpturen. Een rondgang langs beelden in het huis en in de tuin. € 5,-